Frits Philips (100) overleden

Oud-Philipstopman Frits Philips is op 100-jarige leeftijd overleden. Hij was de zoon van Anton Philips, één van de oprichters van het elektronicaconcern. Frits Philips was de laatste topbestuurder van het bedrijf met de naam Philips.

In april werd Frits Philips - 'meneer Frits' in de volksmond - nog door de stad Eindhoven in het zonnetje gezet tijdens zijn honderdste verjaardag. Maar de jarige zelf deed het rustig aan. Hij vierde zijn verjaardag in intieme kring op landgoed De Wielewaal.

In de familie Philips is het bijna traditie om stokoud te worden. Zus Annetje overleed op haar 97ste en zus Jetty wordt volgend jaar honderd. Frits Philips deed luchtig over zijn hoge leeftijd. "Wie zo verzorgd wordt, komt vanzelf bij de honderd", vertrouwde hij het Eindhovens Dagblad op zijn verjaardag toe. "Onze Lieve Heer is vergeten mij te halen."

Wapenindustrie
Frits Philips was van 1961 tot 1971 president van het Philips-concern, maar al in 1939 maakt hij deel uit van de directie van het bedrijf. Vader Anton toont zich bezorgd als zijn zoon in die tijd toetreedt tot de zogenoemde Oxford Groep, de voorloper van de Morele Herbewapening: een internationale beweging met puriteinse opvattingen over normen en waarden.

Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Frits blijft als enige bestuurder van de familie achter in Nederland, en weet honderden joodse werknemers te redden door de Duitsers te vertellen dat zij onmisbaar zijn. Frits Philips krijgt er in 1996 van Israël de Yad Vashem onderscheiding voor. Toch hebben de fabrieken de hele oorlog doorgedraaid voor de Duitse wapenindustrie.



Fritske
Na de oorlog nam zijn naar het buitenland uitgeweken zwager Frans Otten het heft weer in handen. Maar door diens psychische stoornis - hij was manisch-depressief - was hij vaak afwezig en viel Frits Philips in. Als hij dan in de jaren zestig de scepter definitief overneemt, onderscheidt 'meneer Frits' zich door zijn charme en sociale beleid.

"De man was een sociaal werkgever, veel minder dominant en hard dan zijn vader", zegt Marcel Metze, die vorig jaar promoveerde op een veelgeprezen biografie over Frits' vader Anton Philips. "Veel oud-werknemers liepen weg met hun 'Fritske'."

Maar zakelijk was hij minder sterk. "Hij was vooral een man van laat duizend bloemen bloeien", vervolgt Metze. "Tussen 1961 en 1971 werd Philips een sterk gediversifiëerd concern. De omzet groeide daarmee sterk, maar de winstmarges halveerden doordat Frits Philips te weinig keuzes maakte."

Heilig
Uit deze tijd stammen dan ook diverse missers, omdat Frits Philips vond dat Philips zich op nagenoeg álle technologische vernieuwingen moest storten. De grootste blunder was het computeravontuur. Metze schat dat dat Philips ongeveer 3 miljard euro heeft gekost. "De techniek was er wel, maar qua marketing moest Philips het duidelijk afleggen tegen IBM."

Een andere misser was de ontwikkeling van de Sterling-motoren. Uit milieuvriendelijke overwegingen wilde Philips een heteluchtmotor op de markt brengen. In eerste instantie moesten de Sterling-motoren dienen als generator bij stroomuitval, maar uiteindelijk waren ze ook bedoeld voor voertuigen. Dit project is totaal mislukt met tientallen miljoenen euro's verlies als gevolg.

Het toeristisch technologiecentrum Evoluon, dat Frits Philips ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het concern aan Eindhoven schonk, is ook zo'n icoon. "Geld heeft het niet opgeleverd, maar het was wel goed voor het imago", zei hij later.

De verering in Eindhoven voor hun Fritske kent geen grenzen. Hij is ereburger, maar liever hadden de bewoners hem heilig verklaard.