Vrouw krijgt gezicht van dode

Franse chirurgen hebben de eerste gedeeltelijke gezichtstransplantatie uitgevoerd. Een 36-jarige vrouw, wiens gezicht door een hondenbeet verminkt raakte, kreeg een nieuwe neus, lippen en kin. Technisch was zo'n transplantatie al langer mogelijk, maar tot nu toe durfde niemand de ingeep aan.

Is het eindelijk gebeurd?", reageert professor in de plastische heelkunde, Stan Monstrey (UZ Gent), als hij het nieuws hoort. ,,Verschillende teams in de Verenigde Staten en in Frankrijk zijn er al jaren mee bezig, maar tot nu toe was het wachten op de geschikte kandidaat."

Bij de controversiële operatie werden huid, vet en bloed bij een hersendode donor verwijderd, om daarna op het onderste deel van het gezicht van de Franse vrouw opnieuw te worden aangebracht. De patiënte wenst anoniem te blijven. De operatie vond zondag plaats in Amiens, in Noord-Frankrijk. Volgens de dokters, onder wie Jean-Michel Dubernard, gaat het goed met haar en zien de getransplanteerde gezichtsdelen er normaal uit.

Enkel huid
Het verhaal doet denken aan de Amerikaanse film Face Off , waarin John Travolta en Nicolas Cage letterlijk van gezicht wisselen. Maar zo'n vaart loopt het in de realiteit gelukkig niet. ,,De vrouw krijgt niet het gezicht van de overledene, enkel de huid. Voor je uitzicht is je beenderstructuur het belangrijkste. Ze zal er dus relatief hetzelfde blijven uitzien als voor het ongeval", zegt Monstrey.

De huid van iemand anders gezicht is bij een gezichtstransplantatie beter geschikt dan eigen huid afkomstig van een ander lichaamsdeel, omdat dat vaak een andere kleur en textuur heeft.

Ethische overwegingen hebben er echter lange tijd voor gezorgd dat niemand de stap naar gezichtstransplantatie aandurfde, ook al waren de technische middelen aanwezig. ,,De immunosupressieve medicatie die zo'n patiënt levenslang moet nemen, zijn erg zwaar. Deze medicatie gaat de afstoting tegen, maar heeft ook minder leuke bijwerkingen. Iemand met een huidtransplantatie loopt sowieso meer kans op infecties en huidkanker. Om een vergelijking te maken. Je moet al je twee handen verloren hebben, eer we overgaan tot handtransplantatie", zegt Monstrey.

Daarnaast zijn ook de psychologische effecten voor de patiënt niet te onderschatten. Uiteindelijk heb je wel de huid van een dode op je gezicht. ,,Bij een niertransplantatie zit je eigenlijk met hetzelfde fenomeen, maar op een gezicht kijk je natuurlijk meer wat het psychologisch nog zwaarder maakt", zegt Monstrey.

Verlies van mimiek
Het belangrijkste nadeel van een gezichtsreconstructie via huidtransplantatie is dat de patiënt zijn mimiek verliest. ,,Een groot nadeel", vindt dokter Michel Van Brussel van het brandwondencentrum in Stuivenberg, ,,een eerste indruk staat of valt toch nog altijd bij je gezicht. Bij zo'n huidtransplantaties wordt alleen de opperhuid getransplanteerd met meestal een samengetrokken, onbeweeglijk gezicht tot gevolg." De huid bestaat uit twee lagen. De opperhuid zorgt voor de bescherming en de lederhuid voor de expressie. ,,In het brandwondencentrum reconstrueren wij de lederhuid bij dergelijk operaties uit dierlijk materiaal dat we bewerken. Verder gebruiken we de opperhuid van de patiënt zelf. Het voordeel van deze techniek ligt niet alleen in het behoud van de beweeglijkheid, maar ook in het feit dat de patiënten geen levenslange medicatie nodig hebben. Je lichaam herkent het weefsel niet als vreemd omdat er geen cellen inzitten en zal het dus ook niet afstoten.", zegt Van Brussel.

Het is afwachten of artsen in ons land nu ook gezichtstransplantaties gaan uitvoeren. ,,Ik denk dat het, gezien de nevenwerkingen, nog een hele tijd uitzonderlijk zal blijven", zegt Monstrey. Ook donoren zullen trouwens niet zo makkelijk te vinden zijn.