Terrorismewet VS mogelijk strijdig met verdragen
De nieuwe antiterrorismewet in de Verenigde Staten is mogelijk in strijd met internationale verdragen die de rechten van gedetineerden moeten beschermen. Dat heeft een expert van de Verenigde Naties vrijdag gezegd.
De expert, de Finse jurist Martin Scheinin, zei dat de nieuwe Military Commissions Act die de Amerikaanse president George Bush heeft ondertekend bepalingen bevat die onverenigbaar zijn met door de Verenigde Staten ondertekende verdragen. Het belangrijkste punt is dat de Amerikaanse president iedereen, ook Amerikaanse staatsburgers, zonder aanklacht kan bestempelen tot 'onwettige vijandelijke strijder', een term die in het internationale humanitaire recht onbekend is. Gedetineerden komen daardoor niet onder de rechtsmacht van een burgerrechter te vallen, maar onder die van een militaire commissie.
Voorts wordt buitenlanders, ook degenen met een legale, permanente verblijfsstatus in de VS, het recht ontzegd om de rechtmatigheid van hun detentie aan te vechten. Dit is volgens Scheinin in duidelijke tegenspraak met het internationale convenant over burger- en politieke rechten dat de VS in 1992 hebben geratificeerd. Een andere zorg is dat gedetineerden geen inzage krijgen in ontlastend bewijsmateriaal als dit materiaal als geheim wordt bestempeld. Dit tast het recht op een eerlijk proces aan, aldus Scheinin.
Een woordvoerster van de Amerikaanse missie bij de in Genève gevestigde internationale organisaties zei dat de wet juist met deze zaken in het achterhoofd is opgesteld, 'in samenspraak met en in reactie op de zorgen van onze bondgenoten en partners'. Zij verwees naar de juridisch adviseur van het ministerie van buitenlandse zaken, John Bellinger, die vorige week heeft gezegd dat de Amerikaanse overheid niet verplicht is iemand inzage te geven in alle informatie die zij over hem of haar heeft. Als er ontlastend materiaal is, moet de staat dit aan de betreffende persoon overhandigen, zei Bellinger. Ook is de verdachte altijd bij het proces aanwezig om te vernemen welk bewijsmateriaal tegen hem of haar bestaat. Bellinger bestreed voorts dat de term 'onwettige strijder' door de Amerikaanse regering is bedacht. Europese juristen gebruiken de term al tientallen jaren om personen aan te duiden die vechten in een conflict, 'maar dat op onwettige wijze doen zodat zij niet profiteren van de status als krijgsgevangene'.
Ook het Internationale Comité van het Rode Kruis, de hoeder van de Geneefse conventies, heeft zijn zorg en twijfels uitgesproken over de nieuwe wet. Scheinin zei dat hij ook bedenkingen heeft over de Patriot Act, de geheime detentiecentra van de CIA en het naar andere landen sturen van verdachten door de VS.