Geloof nooit een reclame! (video)

De Keuringsdienst van Waarde blijft vragen stellen
De formule van de Keuringsdienst is even eenvoudig als doeltreffend: met argwaan, argeloosheid en nieuwsgierigheid op zoek gaan naar de waarheid achter een etiket.

„Gezondheid is tegenwoordig hevig in de mode”, stelt de vierde reeks van het programma Keuringsdienst van Waarde: De KVW-Gezondheidsweken. Daarom onderzoekt het programma de komende weken producten en diensten die heten de gezondheid te bevorderen: onder meer vitaminepreparaten, ‘natuurlijk’ zeezout, rooibosthee, de onvermijdelijke suiker in voedingsmiddelen en de healthcheck komen aan de orde.

Het consumentenprogramma wordt uitgezonden door de RVU, de educatieve omroep die onlangs op het Nationaal Omroepcongres werd uitgeroepen tot ‘Omroepbedrijf van het jaar’. Met Clubvan100.nl werd met name de Keuringsdienst als pronkstuk van de RVU genoemd vanwege het, „vernieuwende, crossmediale” karakter ervan.

Tomatensap

De Keuringsdienst onderscheidt zich van andere consumentenrubrieken doordat de makers zélf, uitgerust met een combinatie van argwaan, argeloosheid en nieuwsgierigheid, op zoek gaan naar de waarheid achter een etiket. Zo zagen we in vorige seizoenen hoe de ‘vrije-uitloopkip’, op de verpakking tevreden over grazige heuvels scharrelend, in werkelijkheid over zeer beperkt territorium beschikt. Dat tomatensap in feite duur aangelengde tomatenpuree is en kruidenmixen hoofdzakelijk uit zout bestaan.

Ronduit hilarisch was de wijze waarop de Keuringsdienst de industriële bereidingswijze van een potje Bertolli spaghettisaus plaatste tegen de ‘ambachtelijke’ manier waarop die volgens de reclamespot door mediterraan ogende moekes werd samengesteld. Zo prikt het programma verfrissend, niet belerend en vaak ook lichtvoetig het zorgvuldig opgebouwde imago van producten door.

De basisformule van het programma is even simpel als doeltreffend, zetten programmamakers Roland Duong en Siebren Hodes uiteen: de fabrikant – in casu een callcenter – wordt telefonisch geconfronteerd met de claims en ingrediënten die op de verpakking staan of met beweringen die in reclame-uitingen over het product worden gedaan.

Het gestuntel en gedraai dat aanvankelijk bij zulke confrontaties volgde, komt minder vaak voor, zeggen de programmamakers. Degenen die nu de consumententelefoons opnemen, zijn vaak degelijk voorbereid, soms met Keuringsdienst-afleveringen als cursusmateriaal.

Leugentjes

„In Engeland is de regelgeving voor verpakkingsteksten veel strenger”, zegt Roland Duong. „Daar moet je beweringen als ‘puur’, ‘ambachtelijk’ of ‘home-made’ echt kunnen staven. In Nederland zijn halve en hele leugentjes toegestaan.” Toch zien de programmamakers meer in de ‘emancipatie van de consument’ dan in strengere overheidsmaatregelen. Duong: „Het blijft altijd een wapenwedloop tussen de wetgever en de vindingrijke fabrikant.”

De makers hopen op enige invloed die van het programma uitgaat: „Je wordt betoverd door prachtige verpakkingen en reclames”, zegt Roland Duong. „Mensen zouden zich vaker moeten afvragen waar iets vandaan komt en hoe het wordt gemaakt. Met aandacht en zorg naar je eten kijken; als wij dat bewustzijn bevorderen, zijn we al blij.”

Siebren Hodes voegt daar, „zonder in cultuurpessimisme te willen vervallen”, aan toe: „Mensen weten niet meer hoe iets oorspronkelijk smaakt. Neem de industrieel vervaardigde ‘plofkip’ die in zes weken op gewicht is en door zijn poten zakt. Ronduit ranzig. Laatst at ik een in de vrije natuur opgegroeide kip in Kroatië: dat verschil is ongelofelijk groot.”

Een andere doorn in het oog van de KVW-makers is de toenemende aanwezigheid van suiker in vrijwel ieder product, eenvoudig omdat de consument in tests daaraan de voorkeur blijkt te geven. Hodes: „Daardoor vindt een enorme smaakvervlakking plaats. Fabrikanten proberen het suikergehalte te maskeren door op het etiket te zetten dat het ‘uitsluitend natuurlijke vruchtensuikers’ bevat. Wij ontdekten dat een glas Appelsientje vrijwel evenveel suiker bevat en zelfs méér calorieën dan een glas cola. Geen wonder dat obesitas en suikerziekte schrikbarend toenemen.”

Duong en Hodes ontwikkelden bezwaren tegen grote ondernemingen als Unilever, de maker van Bertolli, Becel en Ola. „Zij overheersen de voedselmarkt, maar ondanks herhaalde pogingen hebben wij nog nooit een woordvoerder ervan voor de camera gekregen”, zegt Roland Duong. „Ze zijn zó ver van hun producten verwijderd, dat ze er niet eens over durven praten. Terwijl middelgrote bedrijven nog voor hun artikelen durven in te staan. Ons respect voor de multinational is er bepaald niet groter op geworden. Journalisten die gewoon gezond-verstand-vragen stellen, stuiten daar steevast op één antwoord: wegwezen.”

Zie ook Video.

http://player.omroep.nl/?aflID=3351418&md5=1174f46dfc3bc0f0cda33d36a775762c