Hoe 21 miljoen subsidiegeld werd geïnd
DEN HAAG - Oplichters beheersten zowel de subsidieaanvragen als de controle daarop bij het ministerie van VWS.
Het was een bont gezelschap aan de keukentafel in Zeist op 10 mei 2002. Een belastingadviseur, een tot boekhouder omgeturnde gehandicaptenverzorger en een zakenman met een marketingbedrijf waren die vrijdagavond op bezoek bij accountant Frans van R.
Het onderwerp van de vergadering: de oprichting van een stichting die instellingen voor gehandicaptenzorg zou helpen om aan goedkope leningen te komen. De gasten zouden het bestuur gaan vormen van de stichting Sirius Transmurale en Semimurale Voorzieningen. Gastheer Van R. zou als adviseur optreden.
Als je maar een goed plan indiende voor de bouw of vernieuwing van gehandicaptenvoorzieningen, spiegelde Van R. voor, dan wilde het ministerie van VWS wel garanties afgeven. En met zo’n garantie wilden banken graag geld uitlenen, want voor hen kwam het immers altijd terug. Staande de vergadering belde Van R. met ‘een vriendje’ bij het ministerie. Aanvragen voor garanties werden nauwelijks gecontroleerd, vertelde de kennis aan Pieter O., een fiscalist op het kantoor van Van R. die voorzitter zou worden van de stichting Sirius.
Het ‘vriendje’ was ambtenaar Frank van H., die op het ministerie van VWS zelf belast was met de beoordeling van de aanvragen. Kort na de oprichting stuurde Sirius plannen voor een dozijn projecten in. Onder meer het uitbreiden van voorzieningen in Leiden, nieuwbouw van wooncomplexen in Waddinxveen en de aankoop van aangepaste woningen in Den Haag, zouden ruim 21 miljoen euro moeten kosten. Uiteraard kreeg Sirius de gevraagde garanties. Ambtenaar Van H. had de aanvragen voorgekookt met Van R., die hij had leren kennen als financieel adviseur van zorginstellingen.
Van H. wist dat, behalve hij, vrijwel niemand op het ministerie naar de aanvragen keek voor deze de goedkeurende handtekening van zijn directeur kregen. Checken of de betrokken instelling wel deugde, of de projecten wel echt bestonden en van wie de gebouwen eigenlijk waren, gebeurde vrijwel nooit.
In dit geval bestonden de bouwprojecten wel, maar ze waren grotendeels van De Bruggen, een échte zorginstelling met tal van gehandicaptenvoorzieningen in Zuid-Holland.
Een kompaan van accountant Van R., tevens ex-collega van Van H., was jarenlang verantwoordelijk voor de huisvesting van De Bruggen. Deze John V. kon zo een authentiek lijkende lijst met bouwplannen leveren. Gesteund door de garanties maakte de Bank Nederlandse Gemeenten het gevraagde geld in 2002 en 2003 zonder veel vragen over. De Stichting Sirius kreeg ruim 21 miljoen euro op basis van een sprookje.
Een geniaal plan, leek het, maar de bedenkers hadden een paar zaken over het hoofd gezien. Toen BNG in 2005 merkte dat er geen geld voor rente en aflossing binnenkwam, moest VWS voor het geld opdraaien.
Het ministerie schakelde de rijksrecherche in. Vanaf de zomer werden de verdachten een voor een gearresteerd. Van R., Van H. en V. zitten nog vast in afwachting van de rechtszaak. Ambtenaar Van H. heeft een gedeeltelijke bekentenis afgelegd, Van R. en V. beroepen zich op hun zwijgrecht. Justitie heeft inmiddels een flinke zaak tegen hen opgebouwd.
De bestuurders van de stichting hadden geen link met elkaar, maar wél met Van R. De secretaris, voormalig gehandicaptenverzorger Ronald C., was zijn schoonzoon en penningmeester Nico J. een oude zakenvriend. Van R. had zelfs zijn tuinman Aad J. ingeschakeld Deze was voorzitter geworden toen Pieter O. twee maanden na de oprichting nattigheid voelde. Hij stapte op toen Van R. geen enkel plan voor gehandicaptenhuisvesting bleek te hebben, maar wel de mond vol had van andere onroerendgoedprojecten.
O. stapte op en deed iets wat justitie later van vitale informatie voorzag. Op zijn computer vond de technische recherche een brief waarin hij de zaak uitvoerig toelichtte aan zijn rechtsbijstandsverzekering.
Justite had meer geluk. Nico J. had de administratie van de stichting klaargezet om te worden opgehaald door drumband Klein Maar Dapper. Dat zou gebeuren op zaterdag 9 juli. De maandag ervoor viel justitie J.’s huis binnen. Net op tijd werd in de garage een schat aan bewijsmateriaal gevonden.
Waar is het geld?
In 2002 en 2003 maakte de Bank Nederlandse Gemeenten in zes delen ruim 21 miljoen euro over op de rekening van de Stichting Sirius bij de ING Bank in Zeist. Daarna begon een soort verdwijntruc die justitie grotendeels heeft kunnen reconstrueren.
Het meeste geld werd ‘uitgeleend’ aan Juliaans, een beleggings-BV van hoofdverdachte Van R. Door Juliaans werd geld overgemaakt naar rekeningen in Nederland, Duitsland en België. In een aantal gevallen gaat het daarbij om rekeningen van notarissen, waarbij het mogelijk gaat om de aankoop van vastgoed.
Er zijn ook duidelijker bestemmingen: drie vastgoedbedrijven in België, een autoleasebedrijf en een gelieerd investeringsbedrijfje.
Onduidelijk is wat justitie heeft ondernomen om het geld terug te krijgen. Het ministerie van VWS blijft echter optimistisch. ,,We hopen nog steeds dat alles terugkomt.’’
Wie is wie?
Accountant Frans van R. (60) uit Zeist is de onbetwiste hoofdverdachte. Vrijwel het hele fraudenetwerk draait om hem. Na een korte carrière op de grote vaart kwam hij bij het boekhoudkantoor van zijn schoonvader. Na onenigheid over groeiambities begon hij voor zichzelf. Specialiseerde zich in de zorgsector.
Ex-ambtenaar John V. (58) uit Zoetermeer is de naaste kompaan van Van R. Was elektromonteur en uitbater van een espressobar vóór hij op het ministerie van VWS kwam. Was later bij zorginstelling De Bruggen verantwoordelijk voor huisvestingsprojecten. Werkte later voor een BV van Van R.
Ambtenaar Frank van H. (48) uit Vlaardingen keurde bij VWS de garantieverzoeken goed waardoor de stichting Sirius miljoenen kon lenen. Terwijl hij bij VWS werkte, leende hij geld van hoofdverdachte Van R. voor de aanschaf van een nieuwe Toyota. Kort erna nam hij ontslag en ging voor anderhalf keer zoveel salaris werken bij een bedrijf van Van R.
Aad J.(61), Nico J.(60), Robert C. (34) en Pieter O. (50) lijken een ondergeschikte rol te spelen. Als respectievelijk tuinman, zakenvriend, schoonzoon en fiscalist op het kantoor van Van R. zaten zij in het bestuur van de stichting Sirius. Zij zeggen dat ze op verzoek van Van R. alleen een paar handtekeningen hebben gezet.