Rumsfeld vertrekt na Republikeinse verkiezingsnederlaag

WASHINGTON - De nederlaag voor de Republikeinen bij de Amerikaanse parlementsverkiezingen heeft direct tot consequenties binnen de regering van president George Bush geleid.

Minister van Defensie Donald Rumsfeld, de verpersoonlijking van het falende Irak-beleid, stapte woensdag op. "Het is tijd voor nieuw leiderschap in het Pentagon", zei Bush op een persconferentie.

De 74-jarige Rumsfeld maakte later tijdens een persconferentie met zijn beoogde opvolger Robert Gates en Bush een aangeslagen en geëmotioneerde indruk. "Ik heb mijn voordeel gehaald uit kritiek", citeerde hij de vroegere Britse premier Winston Churchill. Ook zei hij dat de geschiedenis Bush' belangrijke bijdrage aan de strijd tegen terrorisme zal aantonen.

Parijgeest
In het Pentagon zei Rumsfeld dat zijn besluit om af te treden deels te maken heeft met de nederlaag van de Republikeinen bij de Congresverkiezingen. "Het wordt een ander Congres, een andere omgeving en veel partijgeest".

Rumsfeld was sinds 2001 minister van Defensie. Hij lag steeds meer onder vuur vanwege de moeizame strijd in Irak. Bij de verkiezingen van dinsdag was Irak een belangrijk thema. Waarschijnlijk wordt Rumsfeld opgevolgd door Robert Gates, de vroegere directeur van de CIA.

Pelosi
De leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, begroette in een eerste reactie het vertrek van Rumsfeld. Ze sprak over de mogelijkheid van een nieuwe start. Haar partij won bij de verkiezingen dinsdag de meerderheid in het Huis voor het eerst sinds 1994. Maar Republikeinen en Democraten strijden om de heerschappij in de Senaat, omdat een zetel, in de staat Virginia, nog onbeslist is.

Aanvankelijk was sprake van twee onbesliste zetels, maar de Amerikaanse nieuwszender CBS berichtte woensdag dat de Democraten de Senaatszetel voor de Amerikaanse staat Montana in de wacht hebben gesleept. Uitdager Jon Tester versloeg de zittende Republikeinse senator Conrad Burns met een miniem veschil.

Senaat
De Democraten staan daarmee op 50 en Republikeinen op 49 zetels. Willen de Democraten in de Senaat aan de macht komen, dan moeten ze de laatste race winnen. Komt de definitieve uitslag op 50 tegen 50, dan heeft de Amerikaanse vicepresident Dick Cheney een doorslaggevende stem en winnen de Republikeinen.

Ook in Virginia heeft de Democraat Jim Webb slechts een kleine voorsprong op de huidige Republikeinse senator George Allen. In Virginia maakt men zich al op voor een lang proces van hertelling en mogelijk tal van rechtszaken over de geldigheid ervan, zoals bij de presidentsverkiezingen in het jaar 2000.

Moeilijke jaren
De verkiezingsnederlaag voor de Republikeinen betekent dat hun partijgenoot Bush nog twee moeilijke jaren in het Witte Huis tegemoet gaat. De Democraten kunnen, nu zij een meerderheid hebben, allerlei onderzoekscommissies instellen en wetgeving blokkeren.

Vooral een koerswijziging in Irak staat hoog op de Democratische agenda. Met het opstappen van Rumsfeld lijkt daarmee een begin gemaakt.

Behalve voor de oorlog in Irak lijken de kiezers de Republikeinen te hebben afgestraft voor een aantal corruptie- en seksschandalen waarbij vooraanstaande Republikeinen of hun aanhangers betrokken waren. Ook de staat van de economie was een belangrijk issue.

Op deelstaatniveau deden de Democraten het ook goed. De partij veroverde zeker zes gouverneursposten en levert in een meerderheid van de staten de topbestuurder.

Schwarzenegger
Een kleine opsteker voor de Republikeinen was de herverkiezing van gouverneur Arnold Schwarzenegger in Californië. De Republikein stond lange tijd achter in de peilingen op zijn Democratische tegenstrever.

Keith Ellison van de staat Minnesota werd voor de Democraten als eerste moslim in het Huis van Afgevaardigden gekozen. Hillary Clinton werd in de staat New York met gemak herkozen voor een tweede termijn in de Senaat. Ze wordt gezien als een mogelijke kandidaat voor de presidentsverkiezingen in 2008.