Het menselijke samenleven en de gevaren van geestelijke verwarring

Angst en eenzijdige hang naar zekerheden bedreigt op allerlei wijzen ons toekomst en individuele vrijheid en schept daarmee een aanhankelijkheid voor de Big Brother staat . Aan alle kanten worden we dan ook bestookt met de dringende boodschap om vooral veiligheidsmaatregelen te nemen, waarbij we de middelen van controle door overheid en een sterke arm om ons te beschermen tegen medemensen met kwade bedoelingen maar voor lief moeten nemen.
Het logische vervolg ligt in daadwerkelijke controle die wordt gerechtvaardigd door de vermeende zekerheid en veiligheid voor de burger.
Een machtsmiddel dat de politiek kent om totale controle te mogen uitoefenen, is angst. De politiek in het algemeen en de staat in het bijzonder zijn doordrongen van een, op zich uiterst gerechtvaardigde, behoefte; die ten grondslag ligt aan al die andere soorten van 'goed gevoel': veiligheid. Controle biedt individuen maar ook gemeenschappen de fysieke mogelijkheid om zich anderen van het lijf te houden. In de post-moderne staat is deze drang tot veiligheid onverminderd en zelfs versterkt aanwezig en wordt met technische en geavanceerder middelen, zoals bijvoorbeeld de RFID chip gerealiseerd.
Controle en onderdrukking gelden als Siamese tweelingen. De huidige controle door de overheid over het doen en laten van burgers duidt immers op een geïnstitutionaliseerd fundamenteel wantrouwen en vanuit dit wantrouwen het aan banden leggen van de individuele vrijheid.

Fundamentele wantrouwen als basis voor etnocentrisme en racisme.

Vele medeburgers verlangen nu, meer dan ooit, naar houvast maar ook zekerheid én veiligheid in een samenleving waarvan ze de versnelde en complexe maatschappelijke/culturele en politiek/economische ontwikkelingen steeds moeilijker kunnen bij benen. Een gouden tijd is dus nu , maar echt niet alleen in Nederland,aangebroken voor politieke populisten als Wilders en Verdonk.
De verlokking zit er in ons inziens in dat deze populisten een ogenschijnlijk helder en overzichtelijk antwoord geven op allerlei maatschappelijke en cultureel/raciale tegenstellingen en spanningen. Dit populistisch politiek antwoord wordt gegeven in een tijdsgewricht die, door de snelheid en complexiteit van haar ontwikkeling, vele mensen in toenemende geestelijke verwarring onderdompelt. Het populistisch antwoord staat echter bol van simplisme en vindt volledig plaats langs de bekende schema's van het zwart/wit- en wij/zij denken; en biedt dan ook, naar ons inzicht, alleen een op uiterlijk houvast gebaseerde zekerheid én veiligheid aan. Dus een houvast slechts gevestigd op drijfzand.

Wat wij in dit artikel willen doen is in een speurtocht plegen naar de radix ( "wortel") van de toenemende geestelijke verwarring in onze samenleving. Daarnaast pogen wij een verkennende beschrijving te geven van de symptomen die voortkomen uit die geestelijke verwarring en hoe daar door de eerder aangehaalde populisten op in wordt gespeeld. Tot slot gaat het ons er niet om een kant en klaar antwoord te geven hoe die geestelijke verwarring aangepakt of zelfs maar benaderd kan worden. Wel hopen wij de lezer(es) hiermee te prikkelen en stimuleren om zelf erover nadenken hoe wij als denkende burgers in deze samenleving dit proces van geestelijke verwarring samen kunnen kantelen. Een kanteling die broodnodig is gezien vooral ook de toenemende kwalijke gevolgen van die geestelijke verwarring in een zichtbaar toenemende intolerantie ten opzichte van anders denkende/anders voelen den en anders uitziende medeburgers
Over de radix van de huidige toenemende geestelijke verwarring in onze samenleving.
Allereerst zullen wij ons moeten afvragen; waardoor grijpt die geestelijke verwarring nu sterker om zich heen dan in een eerdere perioden van versnelde maatschappelijke/culturele ontwikkelingen?
Ons inziens heeft dat veel te maken met het toenemende verlies aan innerlijk houvast bij veel burgers in onze snel geseculariseerde en geestelijk materialistische samenleving. Een post-moderne samenleving, verkerend in een versneld transformatie proces waarin, voor vele burgers, de traditionele innerlijke waarden en normen hun oude betekenis hebben verloren. Op zich geen rampzalig proces maar deze afbraak/verlies heeft bij vaak plaats gevonden zonder dat daar een nieuwe inhoud voor terug is gekomen. Dus is er, wijd verspreid in onze maatschappij, een grote innerlijke leegte ontstaan. Een Leegte die zijn steun zoekt en vindt in een materialistische/consumptieve levenshouding én het vastklampen aan allerlei vormen van uiterlijke zekerheden.
Het wordt, volgens ons, dan ook tijd om de samenleving te ontdoen van het doel-en-middel denken dat zoveel idealen misvormd heeft. Geweld en macht misbruik wordt daarbij gerechtvaardigd door de definitieve welstand die in het verschiet ligt. Onderdrukking van vrijheden blijkt dan hierbij nodig. Honderden miljoenen hongerige mensen moeten, vanuit dat perspectief, nog even geduld hebben tot de wonderen van de globalisering ook hen zullen hebben beroerd. Intussen neemt onverdraagzaamheid en harde discriminatie toe. We zien onze allochtone broeder steeds meer als een soort parasiet en hebben steeds meer het gevoel dat ze ons land komen leeg vreten.
In het dialoog, in het hier en nu ligt echter een potentie verscholen om ons los te maken van de consumptie maatschappij- moraal; bij het besef dat ook bij ons hier in het Westen ingrijpende veranderingen noodzakelijk zijn, dat wij als wereldburgers moeten veranderen en willen deze veranderingen feiten worden, dan dienen we onszelf duidelijk te maken dat deze verandering ook mogelijk is binnen een kosmopolitische cultuur. 

Communicatie door een gesloten deur en compassie.

Helaas zien wij de politieke populisten in de Lage landen, dus zowel bij Philip de Winter van het Vlaams Belang (voorheen Vlaams Blok) als wel bij Rita Verdonk en Wilders; een duidelijke neiging om de dialoog met medeburgers uit andere culturen zelfs expliciet af te wijzen als "slappe capitulatie politiek en dit te vervangen door hun eigen communicatie door een gesloten deur. Een communicatie door een gesloten deur omdat ter zelfde tijd wordt geweigerd om met medeburgers uit andere culturen een open gesprek aan te gaan; maar ondertussen wel van alles wordt geroepen over hen en in hun richting. Maar ondertussen over hun hoofd heen, tegelijkertijd "sterke" uitspraken worden gedaan. Opvallend is dat daardoor de compassie , het mededogen en mede invoelen van de ander, steeds meer op de achtergrond verdwijnt. Die compassie zien wij nu in de samenleving, tussen de verschillende cultuurgroepen, op de achtergrond verdwijnen met als gevolg een steeds verder om zich heen grijpende verharding. Waardoor tegen de achtergrond van een aanscherping van in genomen standpunten en escalatie van ongenoegens aan beide zijden; een steeds diepere cultuur kloof dwars door onze samenleving aan het ontstaan is.

Voor het echt verstaan van elkaar is het nodig om ook de populisten niet eenzijdig in de hoek van de racisten te stoppen, maar te zien dat ze veel eerder bedrijvers van radicaal etnocentrisme zijn. Een verstokte racist is heel ordinair uit op voordeel voor het eigen ras/huidskleur is ook in die zin een bekrompen egoïst en beoordeelt en veroordeelt mensen, bij voorbaat enkel en alleen op basis van die huidskleur/ras. Een bedrijver van het etnocentrisme (zoals bijvoorbeeld Rita Verdonk) gaat , gelijk een doorsnee egocentrisch mens met oogkleppen op, uit van de eigen cultuur en eigen normen en waarden.Een etnocentrist kan, let wel kan, zich dus moeilijk verplaatsen in de cultuur van die ander. Het radicale etnocentrisme van populisten als Philip de Winter en Wilders gaat nog een beduidende stap verder en gaat daarbij uit van de superioriteit van de eigen cultuur en eigen normen en waarden en dus ook van de expliciete inferioriteit van de cultuur van de ander. Maar ook dat is nog geen racisme, in de verstokte ordinaire betekenis van het woord, zoals ook Pim Fortuyn (ook een bedrijver van radicaal etnocentrisme) heeft laten zien door expliciet een Afro Nederlander en geboortige Kaap Verdiaan als tweede op zijn lijst te zetten. Philip de Winter en Wilders zijn daar ook toe in staat.

Aan de ander kant moeten we ook niet alle aanhangers van de traditionele Islam in de hoek van Al Qua da , Islam terreur en in één moeite vrouwen besnijdenis en anti-integratie, stoppen! Het gaat erom dat we weer de kleurschakeringen zien bij elkaar en daar ons ook voor open stellen; kortom in het verstaan en proberen te begrijpen van de nuance ligt juist onze kracht als Samenleving!

Politieke machtsmiddelen versus intermenselijke echte dialoog

Resteert de derde pijler van politiek als knooppunt van machtsmiddel; het is het collectieve geweten, het heersende besef of wellicht de waanidee van goed en kwaad, ofwel de moraal.
Ook de moraal is een sterke machtsmiddel, ditmaal van immateriële aard maar daardoor niet minder gevaarlijk.

De gelovige onder ons zullen zeggen dat we de moraal aan hun God te danken hebben, de ongelovigen bestrijden dat. In werkelijkheid is het besef van goed en kwaad historisch gedomineerd door degene die ook al het monopolie bezaten op geld en geweld. En zoals Plato ooit in zijn Utopie de filosoof –koning voorzag van een militaire kaste , zo waren het in de werkelijke geschiedenis niet alleen soldaten maar ook religieuze gezagdragers en later intellectuelen die hun plaats innamen naast de troon.

Waarom zouden we bijzonder aandacht besteden aan de moraal? Zijn welvaart en controle en vernietigingsdrang niet onvergelijkbare vormen van macht?
Bijbelse moraal is voor velen uit de tijd geraakt, maar blijft voortbestaan terwijl juist de dominante interpretatie van die moraal juist het probleem is; en leidt daarmee tot een valse moraal . Op basis van deze moraal opvatting heeft de mensheid eeuwen lang gevochten en gedood. Het christendom was de eerste wereldwijde religie die de mensen op het idee bracht dat oorlog ook religieus kon zijn en dus moreel aanvaardbaar.
Deze valse moraal gebaseerd op de dominante interpretaties van aloude godsdienstige normen en waarden heeft de integriteit van de mens veelal vernietigd en de mensheid schizofreen gemaakt. Geen dominante stroming in de grote wereld religies accepteert het simpele feit dat de mens een eenheid is en dat wij met ons allen wereldburgers zijn , geworteld in deze wereld, net zoals bomen erin geworteld zijn. In feite kan geen enkele boom zonder wortels bestaan. Deze Planeet deze aarde is van ons allen en wij allen zijn deel van een levenskracht, deel van een oceanisch bestaan. En omdat we een zijn in ons centrum, zijn universele liefde en juist daarom echte intermenselijke dialoog mogelijk is .

World House

''We moeten leren om samen te leven als broeders, willen we niet samen sterven als dwazen''.(M.L. King)

Op 4 april 1967- op de dag af een jaar voordat hij met de smaak van al zijn dromen op de lippen zou sterven, hield Martin Luther King een bijzondere speech. Hij had het onderwerp eerder aangekaart, maar nooit zo duidelijk uitgesproken: de oorlog die zijn regering voerde in Vietnam. Deze toespraak zou hem de woede opleveren van de Amerikaanse elite. Het was een oproep tot wereldwijde broederschap die goed en harmonieuze nabuurschap uitbreidt voorbij de , rassen, klassen, religies en naties waartoe we behoren. Het is een nu nog zeer actuele oproep tot een alomvattende en onvoorwaardelijke liefde voor ieder mens. Dit vaak verkeerd begrepen idee is juist nu in onze tijd van toenemende onverdraagzaamheid en intolerantie , een absolute noodzaak geworden!
De tijd is voorbij dat we op gezag van de kerk bepaalde dogma's blindelings aannamen. Broederschap en liefde voor de medemens mogen dan ook geen wettelijke verplichten zij of Christelijke moraal maar uit pure menselijke gezond verstand en uit empathie en sociale bewogenheid met de anderen.
Aan de vooravond van de 40e sterfdag van Martin Luther King jr. organiseerde de Boskant in het kader van de maand van de spiritualiteit twee lezingen en nodigde twee deskundigen uit met de vraag naar de mogelijke relevantie van Martin Luther King boodschap en droom voor Nederland anno 2007. Dr. Mark Gonnerman, director of the Aurora Institute, en Prof. Clayborne Carson, King-biograaf, directeur van het M.L.King jr. Research and Education Institute en samensteller van de 'King-Papers'– beiden van de Stanford University uit de U.S.A. namen de uitdaging aan en waren op 15 en 16 november onze gast.

Was Martin Luther King een naïeve dromer, een onnozele idealist of een realist met rebelion WITH a cause?
De historische feiten geven een duidelijke concrete antwoord want zonder deze ''dromerige idealist'' zouden de zwarte waarschijnlijk nog slaven zijn. Mensen zoals King zijn inderdaad idealisten maar geen individualisten want idealisme is immers geen individuele aangelegenheid, en behoeft een gezamenlijke doel. Idealisme in de zin van King is een collectieve onderneming. Een slaaf kan de slavernij niet beëindigen, dat kunnen alleen veel slaven gezamenlijk. Het streven naar een gezamenlijke doel ligt aan de grondslag van een werkelijk liefdevol idealisme. Willen dromen en idealen duurzaam blijken en zowel mensen zelf als de wereld om hen heen dienen, dan kan de geweldloze revolutie een grote kracht zijn die bergen verzet. Zowel Gandhi als King benadrukten eerst en vooral de principiële redenen voor geweldloze strijd zonder geweld zonder wapens en zonder oorlog. King wees ook op politieke voordelen van vreedzame actie. Misschien werd Kings visie veertig jaar terug als hoogdravend en romantisch beschouwt, inmiddels kunnen zijn woorden als profetisch gelden.

Na 11 september 2001 is de wereld veranderd, lijken spanningen mondiaal én locaal te groeien. Religieus geweld, oorlogen, discriminatie en milieuproblematiek laten hun sporen na in de wereld. In ons land dreigt polarisatie op meerdere fronten en zijn we op zoek naar nieuwe sociale cohesie in een geïndividualiseerde, harde en jachtige samenleving. Tijd voor nieuwe dromen die verbinden en enthousiasmeren ?

Elkaar vinden

Na 11 september 2001 is de wereld veranderd, lijken spanningen mondiaal én locaal te groeien. Religieus geweld, oorlogen, discriminatie en milieuproblematiek laten hun sporen na in de wereld. We bevinden ons in een land bedreigd door polarisatie en globalisatie op meerdere fronten en we zijn op zoek naar een nieuwe sociale cohesie binnen een harde en jachtige samenleving.
We citeren hierbij de woorden van Martin Luther King:
''We moeten leren om samen te leven als broeders, willen we niet samen sterven als dwazen''.(M.L. King)
Dit is een ideaal dat iets beters belooft dan afwijzing van alles wat niet in ons kader past.
Dit vereist een houding van compassie en mededogen in plaats van losgeslagen egocentrisme. Dit is ook het besef deel van een gemeenschap te zijn. Een gemeenschap die de eigen nabije omgeving overstijgt, en de hele mensheid kan omvatten. Zo'n besef is urgenter dan ooit tevoren, nu dat wij uit het oog hebben verloren dat we allen op deze aarde geboren als leden van een grote menselijke familie. Of we nu Christelijk zijn of Moslims of Boeddhisten. Of we nu arm of rijk zijn, of we nu tot een bepaalde natie behoren of tot een andere, tenslotte zijn we allemaal menselijke wezens net als ieder ander.
De wereld van nu verlangt van ons dat wij de eenheid van de mensheid aanvaarden.
Wij zien in de woorden van Martin Luther King een bron van hoop. Ook in het Tibetaanse Boeddhisme zegt men: Veel ziekten kunnen door een medicijn genezen worden: door liefde en mededogen" De ware bron van samenwerking tussen mensen uit verschillende culturen ligt niet in de interactie tussen mensen en volkeren in een respectvolle, compassie volle open dialoog in plaats van communicatie door een gesloten deur.
In onze opvatting is de beoefening van mededogen en compassie de meest effectieve manier om zowel ons eigen welzijn als dat van anderen na te streven. In de mate waarin men afhankelijk is van anderen, of dit nu is op het niveau van een natie, een groep of een individu, het nastreven van hun welzijn is natuurlijk evenzeer in ons eigen belang als dat van hen.
Democratie met mededogen begint in de vraag: What's your story? (Wat is jouw verhaal?)

bron: Louise en Johan13