I HAVE A DREAM

Op de avond van 5 december 1955 spreekt Martin Luther King voor het eerst een massameeting toe. Een massabijeenkomst in Montgomery gehouden vanwege een busboycot. Er werd een comité Ter Verbetering van Montgomery opgericht. Het was zijn eerste actie voor de burgerrechtenbeweging. King werd tot aanvoerder gekozen. Het was niet makkelijk voor de jonge dominee (26 jaar) om in twintig minuten zijn belangrijkste toespraak te schrijven. Zijn speech wordt een openbaring en door de kracht en bezieling van zijn woorden en zijn natuurlijke charisma, wist King iedereen voor zich te winnen. Niet iedereen was daar even blij mee. King kreeg dreigtelefoontjes. Zijn huis werd door een bom vernield.

In het jaar 1956 was het zover en de eerste ''geïntegreerde bus werd een feit. King werd door zijn volgelingen op handen gedragen en geadoreerd als een goeroe .

Zelf besefte King dat ook en was er niet altijd blij mee. Tegen zijn vrouw zei hij: ''De rest van mijn leven zullen ze wonderen van me verwachten maar ik wil ze niet teleurstellen doordat ik niet in staat ben om konijnen uit een hoed te toveren" Zie: I HAVE A DREAM

Ondanks zijn bescheidenheid en afkeer voor verering wat deze man in de twaalf jaar erna doet, grenst aan het onmogelijk.


Geloven in je droom



Het is niet omdat King een droom had dat hij zijn idealen realiseerde maar omdat hij in zijn droom geloofde en in de mogelijkheid van de realisatie van zijn droom.

Een wereld zonder discriminatie en onderdrukking was zijn droom. De realisatie ervan, verreist geloof in je droom en vertrouwen hebben in je eigen mogelijkheden.

De stappen die gezet moeten worden zijn niet ongevaarlijk. Zijn filosofie van niet-gewelddadige weerstand leidde tot zijn arrestatie bij talrijke gelegenheden in de jaren '50 en de jaren '60.

De tegenslagen maakten hem echter niet zwakker maar juist sterker.Hij bleef onverstoorbaar in zijn geweldloos verzet tegen onderdrukking en onrecht.

Het is deze houding die ten grondslag ligt aan een werkelijk liefdevolle idealisme. Willen idealen werkelijkheid worden moeten ze doordrengd zijn met reële egoloze een zuivere intentie. Deze intentie kwam volledig tot uiting in de legendarische toespraak die hij in 1963 hield:



"Ik heb een droom, dat er een dag zal komen dat mijn vier jonge kinderen in een land zullen leven waar zij niet worden beoordeeld op hun huidskleur, maar naar de waarde van hun karakter."

"Vandaag heb ik een droom!"


Liefde als hogere macht versus de heersersmoraal.


Martin luther King was met zijn niet-gewelddadige weerstand ontwapenend tegen zijn ergste agressor. Zijn zwakte was juist zijn kracht. Dat heeft gevolgen voor de wijze waarop we naar macht kijken. Als voorbeeld wil ik de woorden citeren van Martin Luther King "liefde is het machtigste wapen dat de mens bezit voor persoonlijk en sociale hervorming" versus de stelling van Nietzsche die maatschappelijk liefde had afgedaan als ''slavenmoraal''.De slavenmoraal is, volgens Nietzsche, immer tegen de heersersmoraal gekeerd. De heersersmoraal is de moraal voor degenen die zich als sterk, mooi en voornaam herkennen. De slavenmoraal staat in de ogen van Nietzsche symbool voor alles wat zwak is.

Wat zegt deze filosofische tegenstelling over de kansen van liefde in de keiharde wereld van politiek, materialisme en individualisme waarin veel mensen alleen nog streven naar eigen doelen en eigen belangen, wie krijgt gelijk; King of Nietzsche?

Zelf noem ik deze vraagstelling en de worsteling ermee om tot een antwoord te komen een onderzoek naar ''la condition humaine''. Maar durven we deze menselijke conditie onder ogen te komen en kunnen we er überhaupt iets mee?

Wij leven in een tijd waarin wij de intelligentie hebben en daarmee ook een verantwoordelijkheid zonder precedent, om zelf ons lotbestemming te bepalen.

We zien ons momenteel geconfronteerd met het naargeestige spookbeeld van: de controlemaatschappij. Kijk naar de zorgverwekkende ontwikkelingen in de toepassing van technologieën die het mogelijk maken om totaal controle te hebben over de mens.Banken, bedrijven en politici dwingen de burger steeds meer om in snel tempo de digitale weg te nemen. In de twintigste eeuw zijn verschillende boeken geschreven die zulke afschrikwekkende toekomstbeelden verbeelden. Het bekendste is 1984 van George Orwel. De andere beroemde voorbeeld is Brave New World van Aldous Huxley. De nachtmerrieachtige samenleving die hier wordt geschetst, bevind zich weliswaar een volle 550 jaar verder, maar ook daar worden denken en liefhebben van bovenaf gestuurd en legt uiteindelijk een opstandig individu het loodje. Beide boeken zijn te beschouwen als een aanklacht tegen onderdrukking en manipulatie en tegelijkertijd een waarschuwing voor de utopische ambities van het Westen: het geluk dat zou voortkomen uit de geslaagde combinatie van technologie, rationaliteit, consumptie.

Maar bestaat de sociale liefde waarover Martin Luther King sprak echt, of is het alleen maar een utopie? Dostojeski zei: "Onze liefde is blijvend omdat ze leeft van wat ze zichzelf geeft, niet van wat er door anderen wordt geretourneerd. Liefde mag dan geen warenruil zijn" Oprechte liefde is noch moralistisch, noch romantisch, en helemaal niet sentimenteel. Ze verbindt ons met anderen zonder dat we daarbij onszelf verliezen. Ze is geen plicht of recht, maar een gave die ons niet afhankelijk maakt van anderen. Zo bekeken is de droom van Martin Luther King uitgekomen omdat hij tot het laatste toe in de hogere macht van mensenliefde is blijven geloven en al heeft hij onderweg ontelbare ostakels ontmoet, heeft zich niet laten ontmoedigen, sterker nog; de kracht van zijn intentie werd groter en groter en culmineerde in zijn toespraak op 4 april 1967   het was meer dan een bijzondere speech. Het was een oproep tot wereldwijde broederschap, een oproep tot alomvattende en onvoorwaardelijke liefde voor ieder mens ongeacht ras, sociale klas of natie waartoe hij behoort.

Alleen met het hart kun je goed zien.

De Vos van Saint-Exupery vertrouwde het ooit al aan zijn Kleine Prins toe:''Alleen met het hart kun je goed zien". Het wezenlijk is voor de ogen onzichtbaar.

Deze woorden verwijzen naar iets dat eigenlijk niet in woorden te vatten is. Ze wijzen naar de wijsheid voorbij alle wijsheid, aanwezig in het diepste van het hart.De vos wilt dit geheim delen met al wie er voor open staat, voor degen die zich steeds bewust is van het geheim dat het wezenlijk diep in je hart verborgen schuilt.Dat wezenlijk bestaat uit een bundeling van krachten, geloof en overgave.

Zo had de droom van King uiteindelijk een utopische strekking; een alleen door het hart te doorgronden strekking. Tegelijkertijd zag hij ook de tegenkrachten op zijn pad. Deze tegenmacht had echter niet het laatste woord, want door de verinnerlijking kan de mens de wereld onzichtbaar herscheppen. De mens heeft de opdracht zichzelf en een wereld te bouwen waar alles en iedereen tot zijn recht komt en wordt liefgehad.

In de zin van de ''Elegieën maar ook van de kwantumtheorie zijn wij de heerscheppers van de aarde: ons hele bestaan, de hoogte en de diepten van onze liefde, de kracht van onze intentie, alles stelt ons tot deze opdracht in staat. 

Bronnen: I have a dream': belangrijke en bijzondere redevoeringen uit de wereldgeschiedenis samenst. en red. Margreet Fogteloo Editie 3e herz. dr Uitgever Utrecht: Bruna, 2003 Toespraken, voorafgegaan door een korte biografische schets en een bespreking van de context waarin de rede werd gehouden