Democratie wat is dat?

22 September is het weer zover dan mogen we weer onze stem uitbrengen in onze 'democratie'. Wat is dat nu eigenlijk een democratie? Democratie is een bestuursvorm. Het Nederlandse woord stamt af van de Griekse woorden δημος {dèmos} (volk) en κρατειν {kratein} (regeren), en het betekent zoveel als 'het volk regeert'. (power to the people)

In een democratie is de voltallige bevolking het 'hoogste gezag' en is alle autoriteit gebaseerd op de (minstens theoretische) instemming van het volk. Deze bestuursvorm is gebaseerd op het menselijke gelijkheidsideaal. Als iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren is (zoals in het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat) dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om bepaalde wetten vast te stellen of beslissingen te nemen. Het implementeren van die theorie in de politieke praktijk is vaak niet eenvoudig en kent vele aspecten.

Directe democratie
De komst van Internet leidde tot veel speculatie over nieuwe vormen van directe democratie. Digitale gemeenschappen zouden als Griekse Agora (verzamelplaats) kunnen functioneren, e-voting kan misschien de gang naar de stembus overbodig maken, e-mail bombardementen zouden stakingen en demonstraties misschien overbodig maken. Maar privacykwesties, anonimimeit en digitale tweedeling leiden tot controverse in het e-democracy debat. 
 
Directe democratie is de oorspronkelijke vorm van democratie; iedereen die aan een bepaalde wet moet gehoorzamen kan in gelijke mate meebeslissen bij de totstandkoming van die wet. Om praktische redenen is zo'n systeem in een moderne staat niet haalbaar volgens wikipedia. Want daar denkt de jongste politieke beweging van Nederland: Directe Democratie wel anders over. Deze partij vindt zijn oorsprong in het weblog Geen Stijl. Daar werd door een aantal vaste bezoekers de theorie van het internetstemmen als alternatief voor de huidige politieke cultuur gepresenteerd. 

Democratie dient te worden teruggebracht naar daar waar zij hoort: het volk. De huidige technologie biedt hiervoor alle mogelijkheden. Hoe stelt DD zich dat voor? De leden van de partij zijn de baas en sturen de kamerleden aan. De leden bepalen de agendering van de partij en stemmen over de voorgestelde wetgeving. De kamerleden zorgen ervoor dat de leden via een internetsite goed geïnformeerd worden over de standpunten van andere partijen en verzorgen samenvattingen van de meest relevante kamerstukken betreffende een wetsvoorstel. De leden stemmen hierover en de kamerleden zullen deze uitslag naar rato in de kamer brengen. De kamerleden staan dus in dienst van de kiezer.

Representatieve democratie
Representatieve democratie wordt ook wel parlementaire democratie genoemd. De representatieve democratie ontstond als praktische oplossing bij het groeien van het aantal mensen binnen de democratie: het was praktisch niet mogelijk dat iedereen direct over elk onderwerp meebesliste. De meeste westerse democratieën zijn parlementaire en daarmee representatieve democratieën. Dus Balkenende beslist...

Een belangrijk, maar geen cruciaal kenmerk van een democratie is dat zij in haar instellingen en wetten vele, uiteenlopende waarborgen kent tegen een ongezonde machtsconcentratie. Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht kunnen worden onderscheiden. Dit staat bekend als de Trias Politica.

Democratie en scheiding der machten
De wetgevende macht wordt gevormd door het parlement. De uitvoerende macht wordt gevormd door de instellingen die de controle op de wetten uitvoeren (politie). De rechterlijke macht moet de andere twee machten in evenwicht houden. Ze krijgt hiervoor een zeer onafhankelijke positie. In vele democratische staten is de band tussen wetgevende en uitvoerende macht groter dan die tussen de rechterlijke macht en de andere twee.

Oorspronkelijk kwam dit idee van de Franse baron Montesquieu, en het past dan ook bij uitstek in een bestuurssysteem waar de macht in handen is van een elite. Door die elite in drie delen op te delen hoopte hij de vrijheid van het volk (dus door een soort verdeel en heers techniek) te beschermen. Overigens was Montesquieu niet per se een voorstander van democratie. Democratie (hieronder verstond hij directe democratie) zag hij als geschikt voor stadstaten; voor grotere territoriale staten gaf hij de voorkeur aan meer autocratische regeringsvormen.

De pers wordt in democratische landen soms wel de vierde macht of vijfde macht genoemd vanwege haar cruciale rol bij het informeren van de burgers.

Kritiek op democratie
In de loop der millennia zijn er veel tegenstanders van de democratie geweest. Zo was Plato tegenstander van de democratie, omdat democratie volgens hem leidt tot dictatuur. In plaats daarvan stelde hij een regering van een verlichte filosoof-koning voor. Bovendien vinden sommigen dat een democratie niet voldoende de rechten van burgers kan garanderen. Een meerderheid van de bevolking kan immers instemmen met het schenden van die rechten. John Stuart Mill waarschuwde al voor een 'Tirannie van de Meerderheid'. Vaak wordt de machtsovername door Hitler gebruikt als voorbeeld van de gevaren van democratie. Hitler kreeg echter van het parlement - en niet van de bevolking - de benodigde tweederde meerderheid voor zijn Ermächtigungsgesetz waarmee hij dictatoriale bevoegdheden verwierf.

Patriot act
Net als George W Bush de patriot act erdoor drukte met een meerderheid van het congres. De wet heeft als doel meer mogelijkheden te geven aan de Amerikaanse overheid om informatie te vergaren over en op te treden in geval van mogelijk terrorisme. Het is een directe reactie op de aanslagen van 11 september 2001, en is een middel in de Amerikaanse oorlog tegen het terrorisme.

Er is veel kritiek op de Patriot Act omdat ze de burgerrechten van de Amerikaanse bevolking te veel zou schenden, met name op het gebied van privacy. Daarnaast is er de kritiek dat de wet stigmatiserend zou werken omdat het vooral mogelijkheden biedt om immigranten en buitenlandse bezoekers te onderzoeken en het land uit te zetten.

En nu weer de military commission act 2006 en wat het doet met iets dat heet Habeas Corpus (Latijns: dat u het lichaam heeft) Een bepaling ontstaan in Engeland al vóór de Magna Charta (1215), die in 1679 werd vastgelegd als een procedure voor controle op onwettige gevangenhouding. Zij houdt in dat gevangenschap moet worden erkend en een gevangene moet worden voorgeleid bij een rechter.  

Als democraten kunnen we ons daar, op z'n zachts gezegd, heel wat vragen bij stellen. Ten eerste is het niet de taak van de overheid om te bepalen wat burgers moeten denken en doen, maar omgekeerd. Hoe lovenswaardig of afgrijselijk je de campagne ook mag vinden, de overheid haalt haar legitimatie om belastingen te heffen en regels uit te vaardigen uit de wil van de individuele, soevereine kiezers.

bronnen:
http://directedemocratie.eu/index.php
http://nl.wikipedia.org
Truthseeker's artikel over HABEAS CORPUS