Een samenzwering van attometers
In zijn boek The End of Science: Facing the Limits of Knowledge in the Twilight of the Scientific Age zegt de Amerikaanse wetenschapsjournalist John Horgan dat de wetenschap op haar eind loopt. Zijn argument is dat de wetenschap slachtoffer wordt van haar eigen succes. Er is steeds minder te ontdekken. Aan de ene kant vormen de lichtsnelheid, het onzekerheidsprincipe uit de kwantumfysica en de chaostheorie harde grenzen aan wat we kunnen weten. Aan de andere kant is er de afgelopen honderd jaar zoveel ontdekt, dat alleen het invullen van de laatste details nog resteert.
Ook anderen hebben een doemboodschap over zuivere wetenschap laten horen. Zo zei Jo Ritzen, minister van onderwijs van 1989 tot 1998, over het Europese laboratorium voor deeltjesfysica CERN, dat er betere wetenschapssectoren waren om in te investeren. Ik wil betogen dat we in zeer interessante tijden leven en dat u wel degelijk waar voor uw geld zult krijgen.
Om eerlijk te zijn was het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw was een buitengewoon saaie tijd voor de deeltjesfysica. De nieuwe LEP versneller, waar zoveel van was verwacht alleen maar het Standaard Model, de officiële theorie bevestigd. Tien jaar later staat het Standaard Model nog steeds recht overeind. Wel zijn er nu een aantal scheuren te zien in de fundering; in de komende tien jaar verwacht ik dat we de ineenstoring meemaken en de geboorte van een nieuwe theorie die het Standaard Model nu al vijfentwintig jaar verborgen heeft gehouden
Afstanden
De titel van deze oratie is "Het Standaard Model, een samenzwering van attoformaat". Het lijkt me op zijn plaats om eerst uit te leggen wat een attometer is. Wij mensen leven in een meterswereld. Als we naar andere afstandschalen willen gaan doen we dat bij voorkeur in sprongetjes van duizend. Duizend meter, een kilometer, is een afstand die we ook nog regelmatig tegenkomen. Voor duizend kilometer, een megameter, hebben we al een hulpstuk nodig, bijvoorbeeld een vliegtuig. Nog een stapje van duizend en we zijn de maan voorbij, maar in de deeltjesfysica bewandelen we de omgekeerde weg.
Een duizendste meter, een millimeter (milli: 10-3, kunnen we nog prima met het blote oog zien. Om een rode bloedcel van tien micrometer te observeren moeten we naar een microscoop grijpen (micro: 10-6). Een bacterie als bijvoorbeeld E.Coli is ongeveer één micrometer groot en een virus meet één tiende micrometer. Gaan we naar nog kleinere afstanden dan verlaten we de biologie en komen we in de scheikunde terecht met moleculen die één tot tien nanometer groot zijn (nano: 10-9). Dit is ook het gebied van de nanotechnologie.
Lees verder: Kennislink
In zijn boek The End of Science: Facing the Limits of Knowledge in the Twilight of the Scientific Age zegt de Amerikaanse wetenschapsjournalist John Horgan dat de wetenschap op haar eind loopt.