Publicatie Uitspraak Ombudsvrouw/Astrid Essed versus PowNed!
PowNed en de kwalificatie van tweets
Als je in journalistieke publicaties kwalificaties gebruikt, dan moet dat volgens de feiten, gangbaar taalgebruik en correcte definities. Bij het kwalificeren van tweets als ‘antisemitisch’ ging het bij PowNews op dat laatste punt mis.
De klacht
Eind mei maakte PowNed voor het programma PowNews een item
Op mijn verzoek antwoordde de eindredacteur van PowNed de klagers. Op één onderdeel (niet vragen om wederhoor) kon hij de klacht wegnemen (Dibi was gevraagd om wederhoor maar was op dat verzoek niet ingegaan). Op het ‘antisemitisch karakter’ van de tweets ging hij niet in. Dus bleven voor klagers de overige punten (onethische, onjuiste en tendentieuze journalistiek, in strijd met de beginselen van de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek) staan. Ik legde het item langs de Journalistieke Code.
Niet antisemitisch
Om feitelijk de kwalificatie ‘antisemitisch’ te rechtvaardigen zouden de tweets – volgens zeer diverse bronnen waaronder woordenboeken, encyclopedieën, CIDI, antiseminisme.nu (een website onder verantwoordelijkheid van het NIOD) en IHRA (de International Holocaust Remembrance Alliance) – moeten getuigen van Jodenhaat, een beeld geven van Joden dat zich uit in haat tegen Joden, een anti-Joodse overtuiging uitdragen of gebaseerd zijn op stereotypen over Joden.
De eerste tweet ging over Tweede Kamerleden die bij een bijeenkomst op de foto gingen met een Israëlische vlag. De twitteraar wenst hen buikgriep toe. Niet fraai. Maar gericht op de opstelling van de Kamerleden, het CIDI en Israël, niet anti-Joods. Dergelijke kritiek is niet per definitie antisemitisch.
Bij de tweede tweet werd een foto van kakkerlakken gebruikt bij een opmerking over De Telegraaf. Door de vaker gelegde connectie tussen kakkerlakken en een stereotype aanduiding van Joden als ‘ongedierte’ dat bestreden moet worden, zou deze tweet met enige geestelijke gymnastiek als antisemitisch begrepen kunnen worden. Maar dat kost enkele stappen. Je moet dan ook de associatie van De Telegraaf met Amsterdam en vervolgens met Joden maken. Overigens gaf de twitteraar in een vervolgtweet van een week later expliciet aan dat de tweet niet naar joodse mensen verwees, maar die extra uitleg was blijkbaar volgens hemzelf nodig, zelfs nog één week na de PowNed-uitzending.
De tweets kunnen dus niet (of niet simpelweg) als antisemitisch gekwalificeerd worden. Het mag de mening van sprekers in een item zijn (over die mening gaat de ombudsman niet), dat moet dan duidelijk gemaakt en aan hen toegeschreven worden. Dat kan in de vorm van een quote, zoals in het item gebeurde. Maar in dit geval nam de verslaggever als eerste de kwalificatie in de mond, zij plakte de term ‘antisemitisch karakter’ op de tweets en de deskundigen en vox pop reageerden erop. De verslaggever heeft zich volgens de journalistieke code aan de feiten (en geldende definities) te houden, en dat gebeurde hier niet.
Redactionele vrijheid
De eindredacteur van PowNed ging in zijn antwoord niet in op het in dit geval niet juist zijn van de aanduiding ‘antisemitisch karakter’ van de tweets. Wel gaf hij aan dat het item wilde ingaan op de ophef en vragen in de Amsterdamse gemeenteraad over de tweets, en daarop ‘kundig’ geachte mensen en ‘de stem van het volk’ liet reageren. Een aanpak en journalistieke instrumenten die andere programma’s en omroepen ook kiezen, ‘wij zijn daarin niet anders’ dan andere media, schreef hij.
Dat laatste doet niet ter zake, en dat is ook niet waar de klacht zich op richtte. Het eerste (een item maken over ophef en gemeenteraadsvragen) is de gelegitimeerde keuze van een programma die binnen de redactionele vrijheid valt, net zoals de keuze voor de opgevoerde deskundigen en vox-pops. Wel kunnen de keuzes voor de deskundigen, de gebruikte vox pops en daarmee de toon van het item in dit geval eenzijdig genoemd worden. Maar dat kan binnen het publieke bestel, niet elk afzonderlijk item moet altijd alle kanten aan een issue laten zien.
Wie vervolgens de hoeveelheid producties van de betrokken omroep bekijkt komt ook items met een compleet tegengestelde insteek tegen. Dat de omroep, zoals de eindredacteur schrijft, hecht aan pluriformiteit in opvattingen en geluiden kan inderdaad eenvoudig onderbouwd worden.
Conclusie
Er is bij PowNed geen sprake van systematische, steeds dezelfde laakbare eenzijdigheid. Hooguit van een voorliefde voor ophef, aan welke kant van een spectrum die zich ook bevindt. De omroep mag die ruimte geven in journalistieke publicaties, maar dat dient dan bij de publieke omroepen op basis van de feiten en correcte terminologie en woordgebruik te gebeuren. Bij dat laatste ging het hier niet goed.
EINDE ANALYSE/BESLISSING OMBUDSVROUW
A
MIJN LAATSTE [BLIJKT NU VOORLAATSTE] REACTIE AAN DE OMBUDSVROUW [VOORAFGAANDE AAN
DE PUBLICATIE VAN HAAR UITSPRAAK]
https://www.astridessed.nl/de-
B
ANWOORD OMBUDSVROUW OP MIJN [VOOR]LAATSTE REACTIE [DIE DUS ONDER A STAAT]
AAN:
NPO OMBUDSVROUW
Mevrouw M. Smit
Onderwerp:
Afhandeling van mijn bij de Ombudsvrouw ingediende klacht over de onjuiste en tendentieuze berichtgeving van PowNed tav””Kakkerlak Tweet-Tweet Israel” van ex politicus en huidig bestuursadviseur van het Stadsdeel Amsterdam Nieuw West, de heer Tofik Dibi
Laatste reactie van mijn kant
Geachte mevrouw Smit,
Bedankt voor uw pijlsnelle reactie
Allereerst mijn waardering voor de publicatie van uw analyse/beslissing
inzake de ''Buikgriep'' en''Kakkerlakken'' tweets van ex politicus en
huidig bestuursadviseur van de Gemeente Amsterdam
Hier nog eens voor de volledigheid
https://ombudsman.npo.nl/
Verder schrijft u:
''Ik houd de discrepantie die u nu mogelijk ziet ontstaan tussen meewerken aan onderzoek en gevolg (moeten?) hechten aan dat onderzoek in mijn hoofd bij de gesprekken die ik heb met omroepdirecteuren over de reikwijdte van uitspraken van de ombudsman''
Hiermee verwijst u naar mijn recente reactie
Zie mijn laatste mail aan u
Het doet mij buitengewoon goed, dat u niet alleen met een zo juiste en
correcte analyse gekomen bent, maar ook, dat u de door mij gemaakte
kritische opmerkingen wilt meenemen bij uw verdere functionneren als
Ombudsvrouw.
Dan heb ik toch het gevoel, zo een bijdrage geleverd te hebben aan
het aanscherpen van juiste en correcte journalistiek.
Het was fijn in dezen met u te hebben samengewerkt en ik wens u veel succes met uw verdere functionneren.
Vriendelijke groeten en alvast een fijn weekend toegewenst
Astrid Essed
Amsterdam
P/S
Mocht de situatie hiertoe aanleiding geven, dan zal ik mij zeker nogmaals tot u wenden
MIJN VORIGE MAIL AAN U:
AAN:
NPO OMBUDSVROUW
Mevrouw M. Smit
Onderwerp:
Afhandeling van mijn bij de Ombudsvrouw ingediende klacht over de onjuiste en tendentieuze berichtgeving van PowNed tav””Kakkerlak Tweet-Tweet Israel” van ex politicus en huidig bestuursadviseur van het Stadsdeel Amsterdam Nieuw West, de heer Tofik Dibi
Mijn reactie op recente antwoord Ombudsvrouw aan mijn adres, dd 12 augustus [zie antwoord Ombudsvrouw onder mijn reactiemail]
Geachte mevrouw Smit,
Vriendelijk bedankt voor uw reactie op mijn recente antwoord op
uw beslissing [mijn reactie geheel onderstaand mijn reactiemail] EN
voor uw snelle reactie, waardoor meer duidelijkheid wordt verschaft.
Ik waardeer het, dat ik uw analyse ten aanzien van de qualificatie ''anti-semitisch'' van de Tofik Dibi Tweets [die ga ik niet weer noemen, ze
zijn u en mij genoegzaam bekend], die door u, terecht en tot mijn voldoening [en die van de andere klagers] als onjuist is bestempeld,
binnen afzienbare tijd tegemoet mag zien.
Ik zal dat dan ook in de gaten houden.
Nog even wil ik tot slot ingaan op twee door u gemaakte
opmerkingen:
EERSTE PUNT:
U schrijft in uw recente mail [dd 12 augustus]
''Wat betreft het al dan niet ondernemen van actie door een omroep n.a.v. een onderzoek van de ombudsman versus de door u geciteerde tekst op de website van de ombudsman dat omroepen zich niet aan een onderzoek van de ombudsman kunnen onttrekken: deze tekst heeft betrekking om het meewerken aan een onderzoek (eventueel gesprekken met de ombudsman, eventueel leveren van toelichting of aanvullende documenten of mailwisseling met klagers), en dat heeft Powned in dit geval gedaan (zoals deze omroep dat altijd doet). ''
Inderdaad heb ik u bevraagd over een eventueel te nemen actie door Powned
vanwege de volgende zinsnede op uw website
''”De journalistieke ombudsman is volgens de wet bovendien niet langer een vorm van zelfregulering; de publieke omroepen kunnen zich niet aan onderzoek en analyse van de ombudsman over hun journalistieke producties onttrekken.
[1]
Bovenstaand antwoord hebt u mij gegeven en ik begrijp uw uitleg.
Toch vind ik deze apart, omdat er niet alleen staat, dat de omroepen
zich niet aan ONDERZOEK kunnen onttrekken [dat komt overeen met
uw opmerking, dat Powned daaraan inderdaad heeft meegewerkt, dat zij
dat altijd doen, is voor mij minder relevant, tenslotte zijn ze daar wettelijk toe verplicht, dus is meewerking geen heldendaad], maar ook, dat zij
zich niet kunnen onttrekken aan de ANALYSE van de Ombudsman.
En daaruit vloeit mijns inziens wel degelijk voort, dat Powned ook stappen
dient te ondernemen om consequenties te verbinden aan die analyse, zoals
rectificaties en/of excuses, aangezien uit de ANALYSE van de Ombudsman blijkt, dat de Tofik Dibi qualificaties in het geheel niet anti-semitisch zijn.
Maar goed, daarin verschillen wij van mening en ik laat het daarbij.
TWEEDE PUNT
U schrijft in uw mail aan mij:
''U vraagt om actie naar aanleiding van een analyse, voortvloeiend uit een oordeel van de ombudsman; dit kan bijvoorbeeld een reactie op de analyse inhouden, of het publiceren van een rectificatie of het verwijderen van content. Het is aan een omroep zelf om eventueel dergelijke stappen te nemen. Ik kan dat als ombudsman statutair niet opleggen, en dat heeft een reden die in de grondwet verankerd is. Alleen de rechter kan in Nederland rectificatie of verwijdering van content afdwingen. Bij zoiets belangrijks als persvrijheid (want daar hebben we het over als het om wijzigen of verwijderen van gepubliceerde journalistieke content gaat) moet je - vinden wij in onze democratie - alleen de in een rechtstaat hoogste instantie (de rechter) deze mogelijkheid geven. ''
Mevrouw Smit, uiteraard weet ik, hoe de democratie in de Nederlanden werkt en
hoeft mij niet te worden uitgelegd, wat persvrijheid is en de rechten van de pers
[artikel 7, Grondwet, zoals wij beiden weten]
Die rechten respecteer ik, uiteraard [wie weet dat beter dan de journalist!],
maar dat betekent NIET, dat ik met desinformatie accoord ga.
Daar staat borg voor de Leidraad voor de Journalistiek [2], die ook
terecht door u is aangehaald en uiteraard uw juiste analyse/uitspraak over
de ''anti-semitisme'' beweringen van Powned.
Uiteraard neem ik van u aan, dat de Ombudsvrouw hierin niet
regulerend kan optreden [geen rectificatie kan afdwingen], maar onderzoeker als ik ben,
heb ik er toch nog even een bron bij gezocht [3]
Aan de ene kant begrijpelijk, dat het afdwingen van rectificatie bij de rechter
blijft liggen, aan de andere kant jammer, dat de wettelijke versteviging van de
positie van de Ombudsman [4], daarin niet voorziet.
Mevrouw Smit, ik ga deze briefmail beeindigen
Nogmaals -en dat blijft het belangrijkste- mijn waardering voor
uw juiste analyse ten aanzien van het nieuwsitem van Powned,
wat ik als een overwinning zie voor juiste en correcte berichtgeving
en tegen pogingen tot karaktermoord, in casu geval Dibi.
Ik zie de uitspraak op uw website graag tegemoet.
Vriendelijke groeten
Astrid Essed
Amsterdam
NOTEN
”De journalistieke ombudsman is volgens de wet bovendien niet langer een vorm van zelfregulering; de publieke omroepen kunnen zich niet aan onderzoek en analyse van de ombudsman over hun journalistieke producties onttrekken. “
WETTELIJKE VERSTEVIGING VOOR POSITIE JOURNALISTIEKE OMBUDSMAN
[2]
RAAD VOOR DE JOURNALISTIEK
LEIDRAAD VOOR DE JOURNALISTIEK
file:///C:/Users/Essed/
[3]
'' Zoals ook duidelijk wordt uit de tekst van het nieuwe wetsartikel is de macht van de NPO ombudsman beperkt. Het oordeel is niet bindend, rectificat¡es kunnen niet worden afgedwongen.''
VILLAMEDIA
RUIMERE ROL VOOR OMBUDSVROUW NPO
JUNI 2021
file:///C:/Users/Essed/
[4]
WETTELIJKE VERSTEVIGING VOOR POSITIE JOURNALISTIEKE OMBUDSMAN
Wettelijke versteviging voor positie journalistieke ombudsman - NPO Ombudsman
EINDE NOTEN