Het collectieve ego

Groepswezen versum individu.

Telkens heb ik met verbazing moeten constateren dat waar meer mensen zich verenigen een groepswezen of groepziel ontstaat waarin het individu vaak word bewogen door een impuls die in het collectieve op dezelfde manier werkt. Met andere woorden, je ziet kuddediergedrag optreden.
Zelf binnen de nieuwe spirituele groepen, sluipt het kuddediergedrag in. Als je me niet gelooft, raad ik je aan eens naar een new age bijeenkomst te gaan en zelf te ervaren. De aldaar aanwezigen voelen zich alleen gelukkig in de directe nabijheid van de spreker, waardoor al voor aanvang van de lezing een soort jacht naar de beste zitplaats op de eerste rij ontstaat.
Het lijkt alsof tijdens een lezing een geheimzinnige kracht aanwezig is wat in de mensen zichtbaar wordt. Allemaal hangen ze aan de lippen van de meester en als in een kundde schapen, stormen in de pauze allemaal op hem af als vliegen op de honing waarbij niets en niemand wordt ontzien en je wordt meedogenloos opzij geduuwd . Aan de instemmende knikbeweging tijdens de lezing, is duidelijk dat het betoog uit ontzag voor de spreker, door de meerderheid voor zoete koek wordt aangenomen.
Wonderlijk als je bedenkt dat vele van de aanwezigen zich om precies die reden, jaren geleden de kerk hadden verlaten.

Sektarisme

Welke verklaring bestaat er voor het fenomeen sektarisme? Hoe valt de sektegeest te verklaren in onze tijdgeest van de individuatie?
Een éénduidige definitie van sektarisme bestaat niet. Er zijn nogal wat verschijningsvormen en deze hebben een gemeenschappelijke noemer die ''uitverkoren groep'' heet.
Wat ik uit eigen ervaring kan zeggen over sektarisme is dat deze vaak op subtiele wijze binnensluipt. Daar waar een aantaal mensen elkaar in een kleine kring vinden met een gemeenschappelijke doel en met een bepaalde enthousiasme. Het probleem begint als er binnen de groep niet op basis van gelijkwaardigheid gaat maar als een hiërarchische structuur ontstaat met aan de leiding een of meer ''ingewijden''. Daardoor ontstaat als het ware vanzelf dat de groepsleden een bepaalde bewondering en afhankelijkheid gaan tonen voor een of andere ''meester''.Dat brengt echter het gevaar met zich mee dat dit al gauw tot dweperij kan leiden. Mensen die anderen op een voetstuk plaatsen stuiten vaak ook gauw op zijn zwakheden waardoor een omgekeerde dweperij ontstaat. En dit gevaar waart overal rond waar mensen zijn die denken meer wijsheid in petto te hebben dan anderen en de rol van goeroe op zich nemen.
Het kan in meer opzichtig noodlottig worden als er binnen een groep hoogmoed en zelfoverschatting op de loer liggen.

De leraar is altijd ons eigen ultieme Zelf

Wanneer we zeggen, dat iemand ontwaakt is tot het ware mens-zijn, betekend dat er een individuatie proces heeft plaatsgevonden. Dit ontwaken kan alleen plaatsvinden binnen de ware en unieke relatie tussen de mens en zijn innerlijke leraar. Daarom kan er ook geen leraar zijn buiten het authentieke Zelf. Met andere woorden, er bestaat geen leraar, goeroe of meester die ons echt op weg kan helpen. Wanneer je een autoriteit buiten zich plaatst, schept allerlei dwalingen en misverstanden, je verlies de band met jezelf. Hoe goed bedoeld dan ook, denk goed na, voordat je iemand advies geeft. Bedenkt dat je op dat moment jezelf in de rol van meerdere plaatst omdat je in de ogen van degene die vraagt de meerdere bent. Je beschikt namelijk over een kennis die zij of hij niet heeft. Dat schept altijd afhankelijkheid!
Stel je jezelf altijd de vraag of je uit zuiver meeleven handelt of er misschien (onbewust) gestreeld wordt in je ego. Ik citeer in dit verband Eckart Tolle met zijn artikel ''Het collectieve ego '' Wat is het moeilijk om met jezelf te leven! Een van de manieren waarop het ego probeert te ontsnappen aan het onbevredigende van het op jezelf staan is het versterken en vergroten van zijn zelfgevoel door identificatie met een groep,een volk, een politieke partij, sekte, club etc,etc.
In bepaalde gevallen lijkt het persoonlijke ego helemaal op te lossen wanneer iemand zich belangloos inzet voor het grotere goed van het geheel zonder daar een beloning, erkenning of verheerlijking voor te vragen. Wat een opluchting om bevrijd te zijn van de last van het persoonlijke zelf. De leden van het collectief voelen zich gelukkig en voldaan.Ze lijken het ego overwonnen te hebben. De vraag is echter:zijn ze werkelijk vrij geworden of heeft het ego gewoon de overstap gemaakt van het persoonlijk naar het collectieve?
Een collectief ego vertoont dezelfde kenmerken als het persoonlijke ego, zoals de behoefte aan conflict, behoefte aan meer, behoefte aan bewondering, behoefte om gelijk te hebben en macht. Vroeg of laat komt er conflict tussen de leden van het collectief omdat het ego eenmaal een tegenstander nodig heeft om zijn identiteit en superioriteit vast te stellen.De leden ervaren dat het lijden onvermijdelijk is. Op dat punt is te hopen dat ze ontwaken en beseffen dat hun collectief een sterk element van illusie bevat."
Onze taak als mens in wording is ook een eenzame taak want we kunnen niet meer op anderen steunen want wat goed is en niet goed is, kan niemand voor een andere bepalen. We kunnen wel het antwoord op alle vragen vinden wanneer we onszelf de rust gunnen om naar onze innerlijke stem te luisteren.
Er doemt het beeld op van de Griekse filosoof Socrates en zijn vrienden die om hem zwermden, verlangend naar een antwoord op hun prangende vragen. Maar de wijze Socrates doet alsof hij zelf eigenlijk niets weet en gaat nu proberen, door de juiste vragen te stellen, te voorschijn te krijgen wat de vrienden wél weten over het onderwerp. Hij stelt slechts de vragen, maar verschaft niet de antwoorden: die komen van zijn gesprekspartner zelf. Socrates helpt alleen bij het te voorschijn komen van deze kennis!

Conclusie:

Gnothi seauton (ken uzelf). Deze woorden stonden boven de ingang van de tempel van Apollo in Delphi. Deze woorden impliceren dat voordat je een hulpvraag van iemand anders kan beantwoorden, je eerst de meest fundamentele vraag moet stellen: Wie ben ik?