Een vaderlijke olijkerd met een rode neus
75 jaar geleden gaf Coca-Cola de Kerstman een gezicht
In Nederland en Duitsland klinkt het protest tegen de Kerstman steeds luider, omdat hij een creatuur van Coca-Cola zou zijn, geheel en al ten dienste van de commercie. Correctie: Coca-Cola vond de Kerstman niet uit, maar gaf hem 75 jaar geleden wel een gezicht.
Het was aardig om te zien, de voorbije week. Eerst waren er die 1.400 handtekeningen tegen de komst van de Kerstman naar de Nederlandse kustgemeente Noordwijk, daarna was er het nieuws over de Weihnachtsmannfreie Zone (Kerstmanvrije zone) in Duitsland en Oostenrijk. Vaak is het protest christelijk geïnspireerd, of zitten er aanhangers van de Sint achter.
Het protest in Nederland, dat overigens niets heeft uitgehaald, was op gang getrokken door de Vereniging tot Behoud van Sinterklaas (VBS), die zich tot doel stelt de waarden van de heilige Nicolaas, bisschop van Myra, in ere te herstellen. De Sint wordt steeds commerciëler, bovendien wordt hij ingehaald door de Kerstman die hier niets te zoeken heeft, luidt het.
In Duitsland en Oostenrijk gaat het verzet uit van het zogenaamde Bonifatius Werk, een katholieke vereniging die ijvert voor onder meer de zondagsrust en voor een terugkeer naar de oorspronkelijke christelijke waarden. Hun actie tegen de Kerstman slaat aan. Het stadsbestuur van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen bijvoorbeeld verbiedt op de kerstmarkt die daar nu, rechtover het stadhuis, loopt alle afbeeldingen van de Kerstman. Zegt een woordvoerder van het stadsbestuur: ,,De Kerstman is een Angelsaksische uitvinding. Wie hem wil zien, moet maar naar Amerika.'' Ook op de kerstmarkt van Frankfurt komt Santa Claus er niet aan te pas. ,,Die bebaarde man in zijn rode pak heeft niets met Kerstmis te maken'', luidt het daar.
Amerikaanse Sinterklaas
Heeft de Kerstman, of Santa Claus zoals hij in de Angelsaksische wereld heet, echt niets te maken met Kerstmis? Is hij, zoals her en der wordt beweerd, een uitvinding van Coca-Cola?
Waar de Kerstman vandaan komt, weet niemand precies. Volgens sommige bronnen is hij een christelijk afkooksel van de Griekse zeegod Poseidon (in het Latijn: Neptunus), volgens andere is hij gegroeid uit de Germaanse god Thor, die naast de dondergod ook de god was die zorgde voor bescherming en gezondheid. Lange tijd dacht men dat hij van de Noordpool kwam, maar toen men ontdekte dat daar geen rendieren leefden (en zijn slee werd toch door rendieren getrokken) herzag men die theorie: hij komt uit Lapland. De meest aannemelijke uitleg is deze: toen de Nederlanders in het begin van de 17de eeuw naar Amerika voeren en daar de stad New York stichtten, namen zij van hier hun Sinterklaas mee. Die werd de patroonheilige van New York en werd gauw verengelst tot Santa Claus.
Niemand die wist hoe de Kerstman eruitzag, tot de Amerikaanse cartoonist Thomas Nast hem in 1863 een keertje tekende voor het weekblad Harper's Weekly . Santa Claus werd er voorgesteld als een klein en mollig mannetje met een lange grijze baard en een muts. In die allereerste voorstelling bezocht hij een soldatenkamp uit de Amerikaanse burgeroorlog, voor elke soldaat had hij een cadeautje mee. Hij zat op een slee die werd getrokken door een rendier...
Bolle wangen en rode neus
In 1931, precies 75 jaar geleden, gaf The Coca-Cola Company opdracht aan Haddon Sundblom, een reclametekenaar uit Chicago, om een ,,menselijke'' Santa Claus te ontwerpen die Coca-Cola zou kunnen gebruiken in zijn eindejaarscampagne. De frisdrankproducent was in die jaren al wel de leverancier van een dorstlessende drank tijdens de warme zomers, Coca-Cola wilde onder de slogan Thirst knows no season ( Dorst kent geen seizoen) ook tijdens de wintermaanden goeie zaken doen.
Sundblom haalde zijn inspiratie bij het gedicht A visit from St. Nicholas (1822), van de Amerikaanse dichter Clement Moore (1779-1863). Daarin beschrijft hij het bezoek van St. Nick, de latere Santa, op de vooravond van Kerstmis. St. Nick is geheel gekleed in fluweel, heeft een witte baard, bolle wangen en een rode neus. Hij is een warme, vriendelijke en vaderlijke figuur.
Met deze beschrijving, en met de opdracht om zijn ontwerp te maken in de kleuren van Coca-Cola (wit en rood), ging Sundblom aan de slag. De eerste Santa die hij ontwierp, verscheen in enkele Amerikaanse kranten en tijdschriften, waaronder The Saturday Evening Post , Ladies Home en National
Geographic . Het publiek lustte er pap van en Sundblom mocht van Coca-Cola 35 jaar lang, elk jaar opnieuw, een nieuwe Santa Claus schilderen. De gezellige Kerstman in zijn rode pakje met witte biezen veroverde de wereld en werd stilaan gemeengoed. Coca-Cola, dat de Santa van Sundblom tot vandaag blijft gebruiken, heeft de Kerstman niet uitgevonden, maar hem wel een gezicht gegeven. Haddon Sundblom overleed in 1976. Een ander beroemd ontwerp van hem dat tot vandaag wordt gebruikt, is dat van ontbijtgranenproducent Quaker Oats.
BRON: Het Nieuwsblad