Turks leger op oorlogspad

Turkije stuurt leger naar grens met Syrië

Turkije bereidt zich op een oorlog. Waar moet de oorlog gevoerd worden en wie is de tegenstander?  Het eerst is helder, maar het laatst weet inmiddels niemand meer. En dat is precies ook het dilemma van de Turken. Er is niet één tegenstander, maar meerdere obstakels om de oorlog te winnen. En dat maakt de zaak juist complexer. Één tegenstander in een oorlog is al een helse zaak, laat staan als er beruchte en hardnekkige tegenstanders zijn met welbekende namen als IS, Assad, Al Nusra, Koerden, Hezbollah, Iran, Poetin, Vrije Syrische leger enz.

De oorlog moet in Syrië gewonnen worden. Dat is het enige helderheid aan de zaak. Maar in Syrië heeft niemand in de afgelopen vier jaar een oorlog gewonnen. Het is voor alle strijdende partijen uiteindelijk een massagraf geworden. Waarom wil dan Turkije zich in een dergelijk moeras bewegen?

Zoals vaak het geval is, heeft een buitenlands optreden van een autoritair gezag vaak een binnenlands tintje. De partij van president Erdogan heeft vorig maand de verkiezingen verloren. Na 12-jaar absolute macht van Erdogan en zijn partij komt onverwacht hier een einde aan. Zij moeten nu de macht delen. In Nederland noemen wij dat een coalitie vormen met een of meerdere andere partijen. Hier in den lande moeten er zelfs hiernaast steun gevonden worden bij zogenoemde constructieve partijen om het land van de ‘ondergang’ te redden. Toegegeven dit kan alleen in Nederland. Elders kunnen ons poldermodel en regeer constructies niet meer volgen. Maar dat even terzijde. Het is duidelijk dat dergelijk complexe bestuurlijke taferelen niet aan Erdogan besteed zijn. Hij wil alleen dictator zijn. Het alleen willen, doen, hebben of zijn is een kenmerk van alle dictators in het Midden-Oosten en elders. De koek delen met anderen? Nee, daar is Erdogan de laatste 12-jaren te verwend geraakt met zijn absolute meerderheid in het parlement. Maar wat is nu de oplossing voor Erdogan en de elite van zijn partij? Oorlog! Of in ieder geval zichtbaar en massale voorbereiding op een dergelijk spel.

Er moet na de verkiezingen van afgelopen 7 juni binnen 45-dagen een nieuwe regering komen in Turkije en zo niet dan schrijft Erdogan nieuwe verkiezingen uit. Hij hoopt dan stilletjes om in de herkansing het spel alsnog weer in een overwinning om te turnen. Maar daarvoor heeft hij wellicht een oorlog nodig! Dat is in ieder geval de gedachte van de nieuwe Sultan. Er moet crisis zijn zodat de ongeletterde deel van de Turkse meute in Anatolië op het platte land op de sterke man gaat stemmen.

Oorlog

Oorlog voeren dus om de volgende verkiezingen alsnog te winnen. Is dit een reële mogelijkheid in Turkije? Ja. Turkije heeft namelijk te maken met een president die volledig op ramkoers is na het verlies van de parlementsverkiezingen. De massale militaire samentrekking richting de grens met Turkije duiden op naderende bemoeienis van Turkije met de oorlog in Syrië (of in ieder geval dreigen met een inval in het buurland Syrië). Onlangs heeft Erdogan en zijn premier Davutluoglu de hele leiding van het leger bij elkaar geroepen om de situatie aan de oostgrens van het land te bespreken. Inmiddels zijn al ruim 50.000 militairen aan de grens samengetrokken met een volledige oorlogsuitrusting. De wil van de president is tegenwoordig in Turkije een wet. Als hij de militairen beveelt om zich klaar te stomen voor een oorlog in Syrië dan durft geen generaal meer hem tegen te spreken. Misschien een beetje tegen spartelen zoals de afgelopen dagen het geval was. Dit soort taferelen hebben wij in het verleden ook gezien in het tijdperk van Saddam Hussein. Koeweit werd destijds binnen een etmaal onder de voet gelopen door de soldaten van Saddam. 

 De Westerse media laat in haar berichtgeving de Turkse militaire samentrekking richting Syrië toch te veel buiten beschouwing. Waarom? Blijkbaar neemt de gevestigde media de ‘zelfmoord’ neigingen van president Erdogan niet meer serieus. Maar toch dient het gevaar van een president in het nauw serieus genomen te worden. Een leeuw in het nauw maakt rare sprongen, is ook in deze kwestie de aloude en zeer doeltreffend wijsheid. Dit is uiteraard in de afgelopen half eeuw anders in Turkije geweest, waar het leger over dit soort zaken het laatste woord mocht hebben. Het is tekenend voor de aftakeling van de macht van de generaals in Turkije en geeft de volledige hegemonie van de nieuwe Sultan in Ankara weer aan. Turkije wordt door een man geregeerd en dat is Erdogan. Ook al heeft hij de verkiezingen verloren en het deert hem niet dat zijn regering nu demissionair is. Het leger is in staat van opperste gesteld en massaal richting de oostgrens gedirigeerd.

Verkiezingen

Verkiezingen spelen dus een belangrijk rol in het creëren van een oorlogssfeer, maar de Turken hebben ook een andere niet onbelangrijk reden om werkelijk in Syrië in te grijpen. Het Turks probleem kan niet korter aangegeven worden: de PKK. En die drie hoofdletters letters staan voor de afscheidingsbeweging van de Koerden, die de laatste 30-jaar in Turkije zelf gestreden heeft voor de rechten de Koerden. Formeel is de PKK in de EU en de USA nog steeds een terroristische organisatie, maar in de praktijk hebben de Amerikanen de PKK in Syrië allang als de meest betrouwbare partner gevonden in de strijd met de IS. En de ‘terroristische’ liefdespartner van de Amerikanen heeft met steun van Obama nagenoeg bijna de duizenden kilometer grens met Turkije volledig onder controle. Hierdoor verdwijnt de invloed van Turkije in Syrië en is in feite een Koerdische staat aan het vormen. Koerdische staat? Dat is wat Turkije al decennia lang met alle militaire middelen heeft bestreden. In Noord-Irak is in feite een Koerdische staat en als er in Noord-Syrië ook nog een vorm van zelfbestuur komt, dan heeft Turkije met haar eigen Koerden een groot probleem. De Turks Koerden zullen meer dan ooit bij Ankara aandringen op een scheiding van het altijd rammelende huwelijk tussen de twee volken en aansluiting zullen zoeken bij hun volksgenoten in Irak en Syrië. Het ontstaan van een Koerdistan is dan een feit. En dat willen de Turken niet. Het enige wat Erdogan nog wel tegen kan houden om de militairen de grens over te sturen zijn de Amerikanen. De Amerikanen zullen achter de schermen met ferme woorden wellicht Erdogan duidelijk maken dat zij geen zin hebben in een nieuwe front zolang IS niet verslagen is. In het verleden is vaker gebleken dat de Amerikanen het laatste woord hebben in Turkije in dit soort dossiers. Gelukkig maar!

Abraham beth Arsan, freelancejournalist